Ρήμα – υποκείμενο – αντικείμενο: Όταν μιλάμε ή γράφουμε τοποθετούμε τις λέξεις τη μια δίπλα στην άλλη, με σκοπό να μεταφέρουμε κάποιο μήνυμα που θα το καταλάβει ο ακροατής ή ο αναγνώστης μας, ακολουθώντας κάποιους κανόνες. Με λίγα λόγια δεν κάνουμε του κεφαλιού μας, γιατί δε θα μας καταλάβει κανείς.
Η δομή της πρότασης: ρήμα – υποκείμενο – αντικείμενο
Δε θα τολμούσαμε να πούμε: σπίτι στο Γιάννης βρίσκεται ο. Ίσως να καταλάβαινε κάποιος τι λέμε, σίγουρα όμως δε θα έβγαζε και το καλύτερο συμπέρασμα για μας!
Τους κανόνες αυτούς, όταν πρόκειται για τη μητρική μας γλώσσα, τους μαθαίνουμε, μαθαίνοντας τη γλώσσα στη νηπιακή μας ηλικία. Όταν όμως μαθαίνουμε μια ξένη γλώσσα, εκτός από το λεξιλόγιο ή τη γραμματική, μαθαίνουμε κι αυτούς τους κανόνες, που σε κάθε γλώσσα είναι διαφορετικοί.
Έτσι όπως τοποθετούμε τις λέξεις στη σειρά σχηματίζουμε μια ομάδα λέξεων που όλες μαζί έχουν ένα συγκεκριμένο νόημα.
Θα μπορούσαμε λοιπόν να πούμε ότι:
Πρόταση είναι μια ομάδα λέξεων που είναι τοποθετημένες η μια δίπλα στην άλλη σύμφωνα με τους γραμματικούς και συντακτικούς κανόνες και έχει κάποιο νόημα. ρήμα – υποκείμενο – αντικείμενο
Για να υπάρξει μια πρόταση πρέπει να υπάρχει ή να εννοείται η βασικότερη μονάδα του λόγου που είναι το ρήμα.
Με βάση τα παραπάνω θα μπορούσαμε να πούμε ότι κάθε ρήμα αποτελεί και ξεχωριστή πρόταση. Συνεπώς, στο παράδειγμα:
Ο Γιάννης σηκώθηκε το πρωί,πλύθηκε, έφαγε πρωινό και έφυγε για το σχολείο
αφού έχουμε 4 ρήματα, έχουμε και 4 προτάσεις.
Απλή πρόταση
Μια ομάδα λέξεων που μας δίνει ένα ολοκληρωμένο νόημα λέγεται απλή πρόταση. Π.χ.:
– Ο Γιώργος κοιμάται.
– Η γάτα πήδηξε από το δέντρο.
– Η σάκα μου είναι μεγάλη.
Το Υποκείμενο
Το πρόσωπο, το ζώο ή το πράγμα που κάνει ή παθαίνει κάτι ή βρίσκεται σε μια κατάσταση λέγεται υποκείμενο. Για να βρούμε το υποκείμενο σε μία πρόταση κάνουμε την ερώτηση “ποιος;”. Π.χ.:
– Η γιαγιά πλέκει. (Ποιος πλέκει; – Η γιαγιά.)
– Το αυτοκίνητο χάλασε. (Ποιος χάλασε; Το αυτοκίνητο.)
Το Ρήμα
Η λέξη που φανερώνει τι κάνει, τι παθαίνει ή σε ποια κατάσταση βρίσκεται το υποκείμενο λέγεται ρήμα. – Για να βρούμε το ρήμα σε μία πρόταση κάνουμε την ερώτηση “τι κάνει;”. Π.χ.:
– Η Αργυρώ διαβάζει. (Τι κάνει η Αργυρώ; – Διαβάζει.)
– Το μωρό κλαίει. (Τι κάνει το μωρό; -Κλαίει.)
Προσοχή: Το ρήμα συμφωνεί πάντα με το υποκείμενο ως προς το πρόσωπο και τον αριθμό.
Το Αντικείμενο
Η λέξη που μας δείχνει πού πηγαίνει η ενέργεια του υποκειμένου λέγεται αντικείμενο. Για να βρούμε το αντικείμενο σε μία πρόταση κάνουμε την ερώτηση “τι;”. Π.χ.:
– Η Βάσω δένει τα κορδόνια της. (Τι δένει η Βάσω; – Τα κορδόνια της.)
– Ο κηπουρός ποτίζει τα λουλούδια. (Τι ποτίζει ο κηπουρός; – Τα λουλούδια.)
Θυμάμαι ότι:
- Γράφουμε πάντα με κεφαλαίο το πρώτο γράμμα κάθε πρότασης.
- Βάζουμε πάντα τελεία ( . ) στο τέλος μιας πρότασης.